Ik heb de afgelopen weken heel vaak de vraag gekregen, hoe werkt dat nu het bestralen?
Als ik dan begin te vertellen over de procedure en het apparatuur lijkt het wel of ik de nieuwste camera van Canon aan het bespreken ben. Ik kan mijn enthousiasme nauwelijks onderdrukken.

De behandeling bestaat uit 35 bestralingssessies. Dus iedere dag mag ik mij melden in het VU AMC in Amsterdam. De mensen van de planning hebben de dankbare taak om mij iedere week, rekening houdende met alle andere afspraken van mij, in te plannen. Blijft knap dat ze dat toch iedere week weer voor elkaar krijgen.

Maar goed, de afdeling radiologie zit in de kelder. Twee etages onder de grond. Je denk dan meteen, hè jakkes fijne omgeving! Maar het gekke is dat ze er een goede soort van huiskamersfeer van gemaakt hebben. Er zijn twee wachtkamers, eerste is meer voor de gesprekken met de artsen en de andere is om te wachten voor de behandeling. Zoals op veel plaatsen in het ziekenhuis kan je hier ook jezelf via een scanner aanmelden en dan is het wachten tot je opgeroepen wordt.

Er zijn twee kleedkamers en er is altijd een soort van overloop. Dus je mag je al omkleden als de patiënt voor je bijna klaar is met de behandeling. Bij mij betekent dit boven kleding uit en dan ben ik klaar.

Als ik dan aan de beurt ben dan is het even een gangetje door lopen en daar staat die dan. Het bestralingsapparaat de ( klik op de naam voor een video) Ethos.
Dit prachtige apparaat is, in mijn ogen, een wonder van techniek.

Ik mag plaats nemen op de onderzoekstafel, soms is het lekker koud omdat het telkens met alcohol helemaal schoon gemaakt wordt. Als ik “lekker” lig wordt mijn masker over mijn hoofd geplaatst. Met riempjes en drukkers wordt mijn hoofd en schouder gefixeerd op de tafel.
Als ik goed in positie lig word ik een stukje in de Ethos geschoven. Dan word ik door het personeel in de juiste positie geplaats. Op het masker staan markeerlijnen en uit de Ethos komen blauwe laserlijnen en die lijnen moeten met elkaar matchen. Ondanks dat dit op een grove positionering lijkt, lig je al voor meer dan 90% goed.
Tijdens de behandeling lig ik alleen in de behandelruimte en via een speaker wordt er gecommuniceerd.

De eerste fase is een CBCT-scan, een Cone Beam Computer Tomografie scan, een hele belangrijke scan.  Met deze scan word ik heel nauwkeurig in de juiste positie geplaatst. Op foto 3 zie je de scan die gemaakt is tijdens het maken van het masker, dit is de basis scan. Hier is de behandeling met de Ethos op gekalibreerd.
In het midden zie je mijn ruggengraat, hier zijn twee gekleurde vlakken omheen getekend, dit is het ijkpunt. De software van de Ethos zal een vergelijking maken met de basisscan en de scan op de behandeldag. (foto 4) De afwijking wordt dan berekend en de tafel waarop ik lig zal de afwijking corrigeren. Dit zijn echt minimale bewegingen op de x,y en z-as. Soms voel ik de tafel nauwelijks bewegen en hoor ik alleen een klik als de tafel in de juiste positie terecht gekomen is.

Als deze fase afgesloten is start de behandeling. Als ik heel erg goed luister dan hoor ik de scanner draaien maar het geluid van de radio is vaak harder dan het geluid wat de Ethos maakt. Dit proces duurt zo’n vier minuten.
Tijdens deze fase draait de scanner 360 graden rond de te behandelende plek in mijn hals. Op het moment dat het de tumor locatie bereikt heeft gaat het kanon aan en vliegen de fotonen richting mijn hals. Met een ongekende vernietigende kracht pakken ze de kwaadaardige rotzakken aan.
Helaas zijn die fotonen niet al te kieskeurig en nemen ze, en passant, nog wat andere weke delen mee zoals wat speekselklieren. Nu mag ik helemaal nog niet klagen, ik zit nu in week vijf, eigenlijk heb ik er geen enorme last van behalve een klein beetje ongemak. De chemokuur, die ik ieder week krijg, doet ook nog eens gezellig mee, met wat voorbereidende werkzaamheden en maakt juist de cellen van diezelfde organen een beetje kapot waardoor de fotonen hun vernietigende werk wat efficiënter kunnen uitvoeren. Zo heeft ieder voordeel toch ook echt een nadeel. Alles voor de goede zaak.



Het hele proces van de bestraling duurt inclusief uit- en aankleden ongeveer tien minuten en tijdens de behandeling voel ik, op soms een koude tafel en regelmatig koude handen na, helemaal niets.
Uiteraard zijn er de bijwerkingen. Mijn mond voelt anders aan, droog ondanks dat ik voldoende speeksel voel. Eten gaat prima maar beleef ik ook totaal anders. Regelmatig heb ik dagen dat ik de hele dag het gevoel heb ik dat ik een rijsttafel voor vier personen in mijn eentje heb weggewerkt, vaak 1,5 dag na de chemotherapie. Gelukkig trekt dat na twee dagen weer weg.

Maar terug naar de Ethos. Dit apparaat werkt met fotonen om het weefsel kapot te maken. In Maastricht en Groningen staat ook nog een ander apparaat en die werkt met protonen. Het voordeel van deze machine is dat de behandeling veel nauwkeuriger uitgevoerd kan worden. De stralenbundel is nauwkeuriger maar ook de dosering is veel preciezer in te stellen, hierdoor wordt de kans op het beschadigen van gezonde weefsels een stuk minder. Ik heb een mede patiënt leren kennen en die wordt behandeld op een plek tussen zijn oog en neus en dan is deze behandeling voor hem veel beter.

Ook bij de Ethos is AI (Artificial Intelligence) mogelijk. Deze methode wordt in VU AMC niet, nog niet, toegepast. De software van de Ethos is in staat om aan de hand van de CBCT-scan een prognose te maken. (Adaptive Intelligence) Aan de hand van bekende data kan dan het behandelplan per sessie eventueel aangepast worden. Deze techniek maakt persoonsgebonden aanpasbare behandeling mogelijk. Een techniek die mij heel boeiend lijkt. Mede omdat de nevenschade aan gezonde weefsels mogelijk een stuk minder kan gaan worden in de toekomst.
Op de video die je hier kan bekijken wordt de workflow van deze behandelingstechniek uitgelegd.
Ik leg het uiteraard een beetje simpel uit in mijn eigen woorden maar het is mooi om te zien hoe AI ook in de medische wetenschap toegepast wordt.

Used video:
Varian Ethos Workflow: https://bcove.video/3NYcdEZ

More information about Varian Ethos and other Varian products: https://www.varian.com/products/adaptive-therapy/ethos
Manny thanks to Tim Clark For sharing information with me and the department radiotherapy of the VU-AMC.

Disclaimer- Use of VARIAN Visual Materials
By downloading and/or using the VARIAN Visual Materials, you acknowledge the rights of VARIAN in its Visual Materials, that you have read and understood these guidelines, and that you agree to comply with these guidelines in using the VARIAN Visual Materials. You also warrant and represent that you will be using the materials in accordance with, and within the limitations set by, applicable law, including but not limited to legal provisions related to direct to patient advertising.
Varian, a Siemens Healthineers Company (“VARIAN”) Visual Materials (individually and collectively, “Visual Materials”) may consist of Microsoft Office PowerPoint® documents, animation clips, video clips, graphic representations, images and the like and are valuable business assets and these guidelines are intended topr otect them. In consideration of VARIAN permitting you to use the Visual Materials, you agree to comply with the guidelines described herein. VARIAN gives you the personal, non-transferable, revocable right to use the Visual Materials provided herein only in connection with your Radiation Therapy practice and will not use these Visual Materials in any activity, which might in any way hurt the VARIAN reputation. You will use the following language as a credit and notice: Copyright© 2023, Varian Medical Systems, Inc. All rights reserved. Should VARIAN ask you to stop using these Visual Materials or to change that use in any way, you agree to comply with that request.
These guidelines and your use of the VARIAN Visual Materials do not constitute a partnership, joint venture, or agency relationship between you and VARIAN. This is the only agreement between you and VARIAN concerning the VARIAN Visual Materials, and it may not be changed except by a signed written agreement. If you have any questions or any proposed use that is not covered by these guidelines, please contact the VARIAN Marketing Department. VARIAN may change these guidelines at any time without prior notice, and may for any reason whatsoever withdraw this permission. Microsoft Office PowerPoint is a registered trademark of Microsoft® Corporation.